انواع مشکلات ارتودنسی

انواع مشکلات ارتودنسی

انواع مشکلات ارتودنسی

هدف از انتشار این مقاله این است که مراجعین محترم قبل از هر چیز با نگاه به مشکلات مطرح شده در این نوشته؛ اطلاعات مختصری را نسبت به مشکل ارتودنسی خود به دست بیاورند و بتوانند تشخیص دهند که مشکل آن ها به کدام مورد شبیه تر است.
اولین مورد که باید به آن اشاره کنیم تعریف مشکل ارتودنسی است. در تعریف جدید اطلاق نام “مشکل” برای ناهنجاری های ارتودنسی، دیگر به کار نمی رود و از لفظ “حالت” یا “وضعیت” (Condition) استفاده می کنیم . چرا که ناهنجاری های ارتودنسی نه مشکل است نه بیماری فقط یک وضعیت است که ممکن است مشکل زیبایی یا عملکرد سیستم جونده را ایجاد کرده باشد. پس لفظ مشکل ارتودنسی با تعریف امروزی خود یک “غلط مصطلح” است حالات یا وضعیت های ارتودنسی در سه بعد افقی، عمودی و عرضی مورد بررسی قرار می گیرند.

۱ – وضعیت های ارتودنسی در بعد افقی : اردوارد انگل (Edward H.Angle) پدر ارتودنسی نوین تقسیم بندی را برای حالات گوناگون فک بالا و پایین نسبت به هم تعریف نمود.( این تعریف از نمای پروفایل یا نیم رخ صورت می گیرد) که امروزه نیز مورد استفاده می شود(شکل ۱).

بر طبق این تعریف به صورت ساده و خلاصه :

  • کلاس یک (Class I) به رابطه قوس های دندانی گفته می شود که فک بالا و پایین در رابطه نرمالی نسبت به یکدیگر قرار می گیرند اما دندان ها ممکن است نامرتب باشند یا مشکلات دیگری وجود داشته باشد که به آن ها خواهیم پرداخت.

types-of-orthodontic-problems
شکل ۱ الف

class-I-cephalometric-radiography
شکل ۱ – ب

 

class-2-dental
شکل ۱ – ج

 

class-3-dental
شکل ۱ – د

 

شکل ۱. الف: دسته بندی روابط دندانی در بعد افقی. ب: رادیوگرافی سفالومتری که رابطه کلاس یک فکی را نشان می دهد.ج: رابطه کلاس دو دندانی. د: رابطه کلاس سه دندانی

  • کلاس دو به رابطه قوس های دندانی گفته می شود که فک پایین نسبت به فک بالا عقب تر است ( بیشتر مرجعه کنندگان محترم در توصیف این حالت عنوان می کنند که “فک بالای من جلو است” یا “چانه من کوچک است و برجسته نیست”)
  • کلاس سه به رابطه قوس های دندانی گفته می شود که فک پایین نسبت به فک بالا جلوتر است. این حالت بسیار تاثیر پذیر از ژنتیک است.
بیشتر بدانید:  چه پیش نیازها یا مدارکی برای درمان ارتودنسی تهیه می شوند؟

با وارد شدن دستگاه های رادیوگرافی پس از دوران ادوارد انگل ، روابط فکی نیز قابل رویت شدند(شکل ۱ ب تصاویر رادیوگرافی را ببینید) و این تقسیم بندی را می توان در مورد روابط فکی نیز به کار برد. مثلا “رابطه کلاس دو اسکلتی” و نه تنها رابطه کلاس دو قوس های دندانی چرا که ممکن است فردی در رادیوگرافی  کلاس دو اسکلتی باشد اما قوس فکی آن رابطه کلاس یک را نشان دهد. به این امر جبران دندانی یا  dental compensation می گویند. به این معنی که نقص اسکلتی توسط سیستم دندانی-فکی مورد اصلاح طبیعی قرار گرفته است و این مورد، تطابق پذیری زیاد این سیستم پیچیده و کارآمد را نشان می دهد.

تقسیم بندی ادوارد انگل فقط شامل بعد افقی می شد و بعد عمودی و عرضی را دربر نمی گرفت. غیر از ناهنجاری های عقب و جلو بودن قوس ها و فک ها ( کلاس دو و کلاس سه ) ممکن است روابط قوسی و فکی کلاس یک باشند اما دندان ها نامرتب باشند.(شکل۲) این مورد را Class I Crowding می گویند.

class-I-crowding
شکل ۲

 

Spacing یا فاصله دار بودن دندان ها از یکدیگر نیز یکی از وضعیت های ارتودنسی است که نیاز به برطرف شدن و بستن فضاهای آن دارد (شکل ۳) چرا که مشکلات زیبایی ایجاد می کند و نیز باعث گیر غذایی و تجمع جرم و پلاک میکروبی و بالطبع آن تخریب نسوج لثه و استخوان های نگهدارنده می گردد.

spacing-between-teeth1
شکل ۳

 یکی از اشکال منحصر بفرد  وضعیت spacing، دیاستم میانی فک بالا می باشد(شکل ۴) که مشکلی شایع بوده وممکن است هر یک از شما نظیر این مورد را در اعضای فامیل و دوستان دیده باشید. علت این حالت متنوع است و ممکن است به خاطر کوچک بودن دندان های جلو (میکرودونشیا)، وجود داشتن زائده عضلانی بین دندانهای پیشین فک بالا یا موقعیت پایین آمده آن ( low farenal attachment) ، ضخیم بودن آن ها(thick ferenum )، غیبت مادرزادی دندان های پیشین کناری ، وجود دندان اضافه بین دندان های پیشین (مزیودنس)  یا ترکیبی از حالات فوق باشد.

بیشتر بدانید:  ارتودنسی الاینر، مزایا و گروه های مورد استفاده
maxillary-middle-diastema
شکل ۴

وضعیت های ارتودنسی در بعد عمودی

حالات یا ناهنجاری های بعد عمودی شامل دو دسته ۱ – Open bite یا بایت باز و ۲ – deep bite یا بایت عمیق می شوند.

open bite به مواردی اشاره دارد که دندان های بالا و پایین به هم نمی رسند و بین آن ها فاصله ای وجود دارد. برحسب شدت مشکل عمودی این فاصله می تواند زیاد یا کم باشد( شکل ۵).

open-bite
شکل ۵

 

علت این مسئله می تواند مکیدن انگشت (Digit Sucking) یا ازدیاد و رشد زیادی بعد عمودی  در افراد با صورت بلند و کشیده (ریشه ژنتیکی) متغیر باشد. معمولا در این افراد زبان مرتبا این فاصله را پر می کند (خصوصا هنگام بلع) و باعث تشدید این حالت می گردد. وضعیت  open biteتناسب تنفس بینی و دهانی  را بر هم می زند و می تواند باعث بیشتر شدن تنفس از راه دهان ، اختلالات خواب و تنفسی گردد.

وضعیت دوم در بررسی بعد عمودی بایت عمیق یا deep bite نام دارد. در این حالت دندان های بالا و پایین فرد  هم پوشانی عمودی زیادی پیدا می کنند (برعکس حالت open bite) و دندان های بالا دندان های پایین را بیشتر از حد نرمال می پوشانند (شکل ۶)  بطوری که ممکن است دندان های پایین باعث صدمه به کام در فک بالا و دندان های بالا  باعث صدمه به لثه فک پایین شوند.

deep-bite1
شکل ۶

وضعیت های ارتودنسی در بعد عرضی

در بعد عرضی مشکل شایع Cross bite می باشد که می تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد (شکل ۷). در این حالت هارمونی فک ها در بعد عرضی دستخوش تغییر قرار می گیرد و دندان های نسبت به حالت طبیعی از نظر داخل یا خارج بودن، تورفته تر یا بیرون زده تر می شوند (فلش ها در شکل ۷) که در این مورد ،به جای این که دندان های فک بالا بیرون زده تر از دندان های فک پایین باشند این دندان های فک پایین هستند که موقعیت عرضی بیشتری را اشغال نموده اند. علت این ناهنجاری در اغلب موارد باریک بودن فک بالا (narrow maxilla) است و یکی از انواع آن که “یک طرفه با شیفت فانکشنال” نام دارد باعث کج شدن و انحراف  فک به یک سمت شده و باعث ایجاد مشکل شدید زیبایی و تخریب مفصل فکی می گردد و درمان زودرس باید برای آن به سرعت انجام شود.

بیشتر بدانید:  کشیدن دندان در ارتودنسی
bilateralposteriorcrossbite
شکل ۷
عکس دکتر_20

دکتر علیرضا نیک کردار

عضو بنیاد ملی نخبگان، فارغ‌التحصیل سمپاد، دکترای حرفه‌ای دندانپزشکی از شهید بهشتی و دکترای تخصصی ارتودنسی از قزوین. دارای فلوشیپ‌های تخصصی ارتودنسی از مؤسسه بین‌المللی COTS. ثبت ۴ اختراع در حوزه ارتودنسی و چاپ بیش از ۱۵ مقاله (۶ مقاله ISI). مترجم کتاب تخصصی “Contemporary Treatment of Dentofacial Deformities” و برنده جوایز مختلف از جمله جایزه ترجمه سال ۹۳ و جایزه اختراع از جشنواره شهید هدایت.