کشیدن دندان در ارتودنسی
بسیاری از مراجعه کنندگان در مطب های ارتودنسی پس از انجام مراحل اولیه، وقتی به مرحله طرح درمان می رسند با نظر ارتودنتیست مبنی بر کشیدن دندان مواجه می شوند. برای برخی از آنان مساله کشیدن دندان بار روانی جدی ایجاد می کند تاحدی که عده ای از درمان ارتودنسی صرف نظر می کنند.
مواردی که باعث نگرانی بیمار و والدین آن ها در ارتباط با کشیدن دندان به خاطر ارتودنسی از قرار زیر است:
- نمی خواهم دندان هایم را از دست بدهم.
- اگر دندان بکشم ممکن است جای آن به طور کامل پر نشود.
- موقع کشیدن استرس دارم و درد آن را تحمل نمی کنم.
- اگر از تعداد دندان هایم کم شود بر غذاخوردن تاثیر می گذارد.
- اگر دندان بکشم ممکن است مشکل زیبایی پیدا کنم.
- از نظر زمانی، ارتودنسی طولانی برای من مقدور نیست.
- به جای دندان های جلوتر می خواهم دندان عقل را بکشم.
از طرف دیگر متخصصین ارتودنسی در موارد ارتودنسی با کشیدن دندان، هم کار سخت و طولانی دارند و هم باید با نگرانی های بیمار، خود را وفق دهند. اما در برخی مشکلات ارتودنسی ناچار به کشیدن دندان هستیم.
در چه وضعیت هایی از ارتودنسی نیاز به کشیدن دندان وجود دارد؟
معمولا به طور کلی ارتودنسی با کشیدن دندان (شکل ۱) در سه حالت اساسی انجام می شود:
- نامرتبی دندان ها بسیار شدید است.
- شیب دندان ها بسیار زیاد است و دندان ها جلو زده به نظر می آیند.
- مشکل فکی خفیف یا متوسط وجود دارد و برای برطرف کردن مشکل روابط فک بالا و پایین، از فک جلو آمده واحد دندانی کم می کنیم تا با فک مقابل در رابطه صحیح قرار بگیرد.
معرفی و نمایش دندان های انسان
به طور کلی ۴ دسته دندانی در فک انسان وجود دارد که شامل دندان های پیشین (Incisors) ، دندان های نیش ( Canines) ، دندان های آسیاب کوچک (Premolars) و دندان های آسیاب بزرگ (Molars) هستند (شکل ۲).
دندان های پیشین در فک بالا و پایین متفاوت هستند و شامل دندان های پیشین مرکزی و دندان های پیشین کناری می شوند. دندان های نیش در هر سمت فک (یعنی مثلا سمت راست) تنها یک عدد وجود دارد و دندان های آسیاب کوچک در هر سمت دو عدد هستند. آسیاب های بزرگ در صورت وجود دندان عقل (آسیاب بزرگ سوم) سه عدد هستند.
معمولا برای ارتودنسی چه دندان هایی کشیده نمی شوند؟
برای ارتودنسی، دندان های پیشین بالا و دندان نیش کشیده نمی شوند (مگر در موارد خیلی خاص).اما گاهی اوقات در فک پایین یکی از دندان های پیشین ممکن است کشیده شود (شکل ۴).
چه دندان هایی را به خاطر ارتودنسی می کشیم؟
اما دندان هایی که به صورت متداول به منظور درمان ارتودنسی کشیده می شوند، دندان های آسیاب کوچک هستند (شکل ۵).
دندان های آسیاب کوچک
گاهی اوقات لازم است دندان آسیاب کوچک اول کشیده شود اما در برخی موارد هم آسیاب کوچک دوم حذف می شود. دندان آسیاب اول بزرگ، دندانی است که خیلی زود رویش می یابد (حوالی ۶ سالگی) و وظیفه جویدن را از آن هنگام به عهده می گیرد. بنابراین احتمال بیشتری وجود دارد که طی سالیان زودتر خراب شود. به ویژه ممکن است کودک در ۶ سالگی خیلی از این دندان مراقبت بهداشتی به عمل نیاورد.
در صورت خراب شدن این دندان هنگام درمان ارتودنسی و سالم بودن دندان های آسیاب کوچک، ممکن است ارتودنتیست از کشیدن دندان های آسیاب کوچک صرف نظر کرده و آسیاب اول بزرگ را که دچار پوسیدگی یا پر کردگی وسیع است خارج کند. آسیاب دوم بزرگ نیز در مواردی خاص کاندیدای کشیدن است اما آسیاب بزرگ سوم در درمان ارتودنسی به خاطر نهفته بودن یا انحراف زیاد و امکان صدمه به دندان جلویی کشیده می شود (شکل ۶) نه به علت ایجاد فضای برای درمان ارتودنسی. پس کشیدن دندان عقل به جای آسیاب های کوچک امری منتفی است.
آیا کشیدن دندان در درمان ارتودنسی تاثیری بر عملکرد سیستم جونده دارد؟
تحقیقات نشان داده اند که کشیدن دندان برای درمان ارتودنسی، بر نیروی جویدن و کاهش آن یا اختلال در عملکرد سیستم جونده تاثیرگذار نیست. اما ارتودنسی با کشیدن دندان، بالطبع طولانی تر از درمان ارتودنسی بدون کشیدن دندان است اما تاثیری بر سیستم فکی و زیبایی آن و نیروی جویدن ندارد.