اثر انواع داروها در ارتودنسی
برای کنترل یا درمان انواع بیماری ها به داروهای مخصوص آن ها نیاز داریم اما زمانی که تحت درمان ارتودنسی هستیم در صورت مصرف برخی از داروها، درمان ارتودنسی ما دچار اختلال شده و حرکت دندان ها بسیار کند می شود. به طور کلی سه دسته دارویی هستند که باعث کند شدن حرکت دندان در ارتودنسی یا توقف آن می شوند :
- داروهای ضد التهابی و مسکن ها
- داروهای ضد تحلیل استخوان
- سایر داروها
داروهایی که باعث کند شدن حرکت دندان در ارتودنسی می شوند
داروهای ضد التهاب و درد
اکثر افراد با داروهای مسکن و ضد درد آشنا هستند و کمابیش آن ها را در موقعیت های خاص مصرف نموده اند. مسکن ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
الف – ضد التهاب غیر استروئیدی یا NSAIDS
ب – کورتیکو استروئیدها
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا NSAIDS
این داروها شامل :
- آسپرین
- ایندومتاسین
- ایبوبروفن
- ناپروکسن
- دیکلوفناک
- مفنامیک اسید
- ژلوفن
داروهای بالا برای سه مقصود اصلی یعنی عامل ضد درد، ضد التهاب و ضد تب استفاده می شوند. مصرف این داروها باعث کند شدن حرکت دندان ها توسط ارتودنسی می شوند.
کورتیکو استروئیدها
معروف ترین این داروها شامل :
- دگزامتازون
- پردنیزولون
- بتامتازون
- کورتیکو استرون
- آریستوکورت
علل اصلی استفاده از این دسته دارویی اثر ضد التهابی آن ها، درمان بیماری های مربوط به سیستم ایمنی و آرتریت یا درگیری و بیماری های مفاصل استخوانی و انواع سرطان است. این داروها نیز با درمان ارتودنسی تداخل دارند و باعث کندی روند حرکت دندان ها توسط ارتودنسی می شوند.
مکانیزم اثر داروهای ضد التهابی
داروهای ضدالتهابی چه استروئیدی باشند و چه غیر استروئیدی (دو دسته دارویی که در بالا توضیح داده شد) ماده ای به نام پروستوگلاندین (Pg) را هدف قرار می دهند. پروستوگلاندین ها ترکیبات شیمیایی هستند که از چربی تشکیل می شوند و نقشی همانند هورمون ها در موجودات زنده ایفا می کنند. این ترکیبات به نوبه خود از اسید آراشیدونیک مشتق می شوند. داروهای ضد التهاب استروئیدی از تشکیل اسید آراشیدونیک جلوگیری می کنند اما مکانیزم اثر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS) ممانعت از تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستوگلاندین است.
باید توجه داشت که داروی Acetaminophen (پاراسیتامول) در بسیاری از متون جزء دو دسته دارویی فوق طبقه بندی نمی شود و مکانیزم اثر آن در کاهش پروستوگلاندین ها متفاوت است. به طوری که روی آنزیم های سیلکواکسیژناز ۱و۲ اثر ضعیفی دارد (Cox1 و Cox2) و روی حرکت دندان ها در ارتودنسی تاثیر ناچیزی می گذارد. به همین دلیل است که متخصصین ارتودنسی در هنگام درد دندان ها پس از جلسات تنظیم دستگاه ارتودنسی، استامینوفن را به عنوان داروی ترجیحی پیشنهاد می کنند و اما سیکلواکسیژنازها، آنزیم هایی هستند که در ساخت پروستوگلاندین ها و تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستوگلاندین مشارکت می کنند و اکثر التهاب هایی که اسید آراشیدونیک به پروستوگلاندین را دچار اختلال می کند (همان طور که گفته شد انواع غیر استروئیدی چنین مکانیزمی دارند) بر سیکلواکسیژنازهای ۱و۲ (Cox1 و Cox2) دارای اثر جلوگیری کننده (Inhibitory Effect) هستند.
داروهای ضد تحلیل استخوان
داروهای کورتونی یا همان کورتیکو استروئیدها که ذکر آن ها رفت در درمان بیماری های مربوط به سیستم ایمنی مثل بیماری های مفاصل (آرتریت)، بعد از درمان انواع سرطان ، بعد از پیوند کبد، کلیه و … تجویز می شوند. پیامد اصلی استفاده طولانی مدت از داروهای کورتونی کاهش دانسیته استخوان یا همان پوکی استخوان است ( Osteoprosis). پوکی استخوان بعد از یائسگی نیز بیماری شایعی می باشد. برای کاهش اثر کورتون ها داروهایی استفاده می شوند که به بیس فوسفونات ها معروف هستند این داروها شامل موارد ذیل است:
- آلندرونات ( Fosamax)
- ریسندرونیت (Actonel)
- ایبندرونیت (Bovina)
- اسید زولدرونیک (Reclast)
- رالوکسی فن (Evista)
- دنوساماب (Prolia)
بیس فوسفانات ها به بلورهای هیدروکسی آپاتایت که اجزا ساختار معدنی (Mineral) استخوان ها هستند متصل شده و از تخریب آن ها توسط کورتون ها جلوگیری به عمل می آورند. این مساله باعث تداخل با حرکت ارتودنسی دندان و گاهی توقف آن می شود. چرا که در حین حرکت ارتودنسی لازم است که استخوان در مجاورت دندان تخریب و برداشته شود تا دندان بتواند حرکت کند. به بیس فوسفانات ها عوامل ضد تحلیل استخوان (Resoption inhibiting agents) یا عوامل ضد استئوکلاستی (Osteoclast inhibiting agents) هم می گویند.
انواع دیگر داروها
انواع دیگری از داروها موجود هستند که با مکانیزم اثر مشابه با داروهای ضد التهاب باعث کند شدن حرکت ارتودنسی دندان ها می شوند :
الف) داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
- آمی تریپتیلین (Elavil)
- ایمی پرامین (Tofranil)
- دوگزپین (NSC-108160)
- کلومیپرآمین (Anafranil)
- متاپرامین (Timaxel)
- تیانپتین (Tatinol)
این داروها برای درمان افسردگی، اضطراب، اختلال های خلقی (Mood Disorders)، بیماری ترس از اجتماع (Social Phobia)، حمله های پانیک، انواع بیماری مربوط به استرس و … استفاده می شوند.
استفاده از این داروها باعث کاهش سطح پروستوگلاندین خون شده و به کاهش سرعت دندان ها در ارتودنسی منجر می شود.
ب) داروهای ضد آریتمی قلبی
ضربان قلب ریتم مشخصی دارد و ۷۲ ضربه در دقیقه تعداد نرمال آن است. اما بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان، دامنه نرمال در نظر گرفته می شود. بیشتر از این تعداد را تکی کاردی و موارد کمتر را برادی کاردی می گویند. هرگونه انحراف از دامنه نرمال چه از نوع تکی کاردی یا برادی کاردی و چه نامنظم بودن ریتم قلب یا وجود ضربان اضافی را آریتمی می گویند.
نشان داده شده است که پروکائین که یک داروی قلبی ضد آریتمی است باعث کاهش پاسخ دندان ها به حرکت ارتودنسی دندان ها می شود.
ج) داروهای ضد مالاریا
- کینین
- کینی دین
- کلروکین
باعث کاهش ترشح پروستوگلاندین و کاهش حرکت ارتودنسی می شوند.
د) متیل زانتین ها
گروهی از داروها هستند که با اثر تحریک بالا و گشاد کننده راه های هوایی شناخته می شوند و اثر مشابه سایر داروهای ذکر شده در کاهش سرعت حرکت دندان در ارتودنسی دارند.
ه) فنی توئین ها
دارویی ضد تشنج و ضد صرع است و در موش های آزمایشگاهی نشان داده شده است که قابلیت کاهش حرکت دندان ها را دارا می باشد.
و) تتراسایکلین ها
دسته داروهایی هستند که جزء آنتی بیوتیک های خوراکی طبقه بندی می شوند و بر انواع باکتری های گرم مثبت و گرم منفی موثر هستند و باعث کندی حرکت ارتودنسی دندان ها از طریق جلوگیری از تجمع استئوکلاست ها (سلول های که برای تخریب استخوان و حرکت ارتودنسی ضروری هستند) می شوند. معروف ترین این داروها در زیر فهرست شده اند :
- تتراسایکلین
- داکسی سایکلین
- مینوسایکلین
- اکسی تتراسایکلین
همان طور که در مقاله فوق مطالعه نمودید اثر انواع داروها در ارتودنسی بسیار گسترده است و نیازمند مشورت با متخصص ارتودنسی می باشد. مراجعین گرامی مطب دکتر علیرضا نیک کردار همان طور که در مقاله مدارک و پیش نیازهای ارتودنسی ذکر شد، اطلاعات مربوط به داروهای مصرفی در ابتدای درمان از شما اخذ می گردد. بنابراین در صورتی که در حین درمان داروهایی توسط پزشک برای شما تجویز می گردد بهتر است موارد تجویز شده را به متخصص ارتودنسی خود اطلاع دهید.