طرح لبخند در ارتودنسی

طرح لبخند در ارتودنسی

لبخند هر فرد در زیبایی صورت او و دادن حس اعتماد به طرف مقابل بسیار با اهمیت است. ارتودنسی دندان ها اثر فوق العاده زیادی در چینش دندان ها و بالطبع لبخند زیبای افراد دارد. امروزه گرفتن عکس های سلفی (Selfies) جزء جدایی ناپذیر زندگی روزمره خصوصا در میان نوجوانان و جوانان شده است. بنابراین افراد به زیبا بودن یا زیبا نبودن لبخند خود کاملا آگاه می شوند و آن هایی که لبخند خود را جذاب نمی یابند سعی در اصلاح آن با انواع درمان های زیبایی دارند. طرح لبخند در ارتودنسی یکی از موارد بسیار مهم برای موفقیت اجتماعی افراد و افزایش اعتماد به نفس و زیبایی فرد می باشد.

لبخند زیبا فاکتورها و پارامترهای زیادی دارد، دسته ای از این فاکتورها قابل تشخیص توسط افراد هستند مانند غیر قرینه بودن لبخند و برخی دیگر توسط مراجعه کنندگان عادی تشخیص داده نمی شوند. ممکن است شما از آن دسته افرادی باشید که به دنبال لبخند زیباتر بگردید و می دانید لبخند شما در عکس ها زیبا نیست اما نمی دانید دقیقا علت آن چیست.

در این مقاله به تفصیل فاکتورهای لبخند زیبا را در هارمونی و بالانس صورت بررسی خواهیم کرد. بعد از مطالعه این مقاله خواهید توانست که جزئیات لبخند خود را تحلیل کنید.

در زندگی مدرن امروزی که ارتباطات افراد حرف اول در موفقیت آن ها را رقم می زند، لبخند برای جذب اعتماد اشخاص، برقراری و ایجاد انواع حالات عاطفی و برخورد مناسب با طرفین صحبت و معاشرت، نقش برجسته ای دارد. ارتودنسی وسیله ای است برای ایجاد یک لبخند زیبا که با صورت در تعادل باشد.

لبخند اساسا دارای اجزاء زیر است:

• اجزا و عناصر دندانی
• پارامترهای مربوط به لثه
• اجزا بافت نرم
• ارتباط عناصر دندانی، لثه و بافت نرم در هنگام لبخند و اثر آن ها بر همدیگر

 

 

۱ – اجزا و عناصر دندانی

فاکتورهای دندانی شامل رنگ دندان ها، زاویه دندان ها، اندازه دندان ها، شکل دندان ها، شکل قوس دندانی، مرتب بودن و هم سطح بودن دندان ها می باشد.

رنگ دندان ها

جذابیت دندان ها و لبخند به رنگ آن ها وابسته است. وجود هرگونه پوسیدگی و تغییر رنگ اعم از مادرزادی یا استفاده از داروهای خاص که سبب زرد و قهوه ای یا سیاه شدن دندان ها می شود(شکل ۱) باعث ایجاد لبخندی غیر جذاب و نا زیبا می گردد.

امروزه استفاده از روش های زیبایی مثل سفید کردن دندان ها (Bleaching) و نیز کامپوزیتی و لمینت در جهت روشن تر کردن دندان ها به همین دلیل است (شکل ۲).

زاویه دندان ها

جالب است بدانیم که هر دندان در قوس فکی خود به صورت نرمال، زاویه یا شیب خاص خود را دارد (شکل ۳).

 در درمان ارتودنسی علاوه بر مرتب کردن دندان ها، هر دندان به شیب استاندارد خود می رسد و در توازن و هماهنگی با سایر اجزا زیبایی لبخند و بقیه دندان ها قرار می گیرد. رسیدن به این هارمونی بالطبع باعث جذاب تر شدن لبخند مراجعین ارتودنسی در انتهای درمان می گردد (شکل ۴).

 به عنوان مثال دندان های جلو فک بالا دارای شیب ملایمی رو به بیرون هستند ولی دندان های جلو فک پایین به زاویه قائمه نزدیک می باشند و دندان های آسیاب کوچک فک بالا که معمولا در لبخند دیده می شوند نیز در یک لبخند زیبا تقریبا قائم هستند (شکل ۳و۴).

 

اندازه دندان ها

طول و عرض دندان های مختلف اندازه های متفاوتی دارند و اگر دندانی بیش از حد بزرگ یا بیشتر از میزان طبیعی کوچک باشد لبخند و زیبایی آن را تحت تاثیر قرار می دهد. به عنوان مثال دندان های پیشین مرکزی فک بالا از دندان های پیشین کناری بزرگ تر هستند یا اندازه دندان های جلوی فک پایین (۴ دندان جلو) تقریبا یکی است. سایزها و اندازه های غیر طبیعی که معمولا در دندان های پیشین کناری فک بالا اتفاق می افتد باعث عدم هارمونی لبخند می شوند (شکل ۵).

شکل دندان ها

شکل دندان ها به خصوص دندان های جلو در فک بالا و هم در فک پایین عامل کلیدی در لبخند زیبای افراد محسوب می شود. انواع شکل دندان ها شامل مربعی، گرد، مثلثی یا ترکیبی از این سه شکل است. شکل های گرد و گرد-مربعی از نظر اکثر افراد جذاب تر از انواع دیگر به شمار می روند (شکل ۶).

 

شکل قوس دندانی

شکلی که همه دندان ها در کنار یکدیگر در فک بالا یا فک پایین به خود می گیرند شکل قوس دندانی را تشکیل می دهند. این شکل ها شامل U شکل، مثلثی و مربعی هستند (شکل ۷). سیم های ارتودنسی اساسا به قوس دندانی شکل U را دیکته می کنند و این شکل از نظر اکثر افراد، شکل جذاب و زیبا برای لبخند ارزیابی شده است. معمولا در پایان ارتودنسی هم دندان ها به همین شکل می رسند اما باید توجه داشت تغییر زیاد در شکل اولیه قوس دندانی  می تواند ناپایدار باشد و دندان ها تمایل دارند به شکل قوس دندانی اولیه برگردند.

 

مرتب بودن دندان ها

شکی وجود ندارد که مرتب شدن دندان ها در ارتودنسی یا از بین رفتن فاصله دندان ها در طول درمان نقش بسزایی در ایجاد لبخند زیبا ایفا می کند (شکل ۸).

 

 

هم سطح بودن دندان ها

بالا و پایین بودن دندان ها و عدم وجود هارمونی از نظر عمودی در دندان ها یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده لبخند غیر جذاب است. در حین درمان ارتودنسی هر دندان از نظر عمودی در بالانس با دندان های مقابل و مجاور قرار می گیرد و باعث ایجاد لبخندی زیباتر می گردد (شکل ۹).

۲ – پارامترهای مربوط به لثه

این پارامترها شامل رنگ لثه، شکل لثه، بافت لثه، موقعیت مکانی لثه نسبت به استخوان زیرین و تاج دندان ها و میزان دیده شدن لثه در هنگام لبخند است.

رنگ لثه

تنوعات نژادی و فردی زیادی در مورد رنگ لثه وجود دارد اما در حالت نرمال لثه سالم صورتی رنگ (صورتی به رنگ مرجان یا (Colar Pink) است (شکل ۱۰).

 در صورت وجود التهاب در لثه رنگ لثه قرمز می شود (شکل ۱۱). در افرادی که سیگار زیاد مصرف می کنند لثه دارای رنگ دانه های کبود و سیاه می شود. هر چند این رنگدانه ها ممکن است در بعضی افراد به صورت مادرزادی وجود داشته باشند (شکل ۱۲).

 

شکل لثه

شکل نرمال لثه در اطراف ریشه دندان ها به صورت یکنواخت و با دانه های ریز (Stippled) مشخص می شود و به صورت کنگره مانند به دور تاج دندان ها قرار می گیرد و بین دندان ها را به صورت کامل و تیز مانند (Knife-Edge) پر می کند (شکل ۱۳).

 در صورتی که بین دندان ها به خوبی توسط لثه پر نشوند مثلث های سیاهی پدید می آیند که مشکل عمده زیبایی ایجاد می کنند (شکل ۱۴).

بافت لثه

لثه سالم بافت محکم و سفتی دارد و همان طور که گفته شد دانه های ریزی روی سطح آن که به دانه های پوست پرتقالی معروف هستند (Stippling) وجود دارند (شکل ۱۵). در صورت بروز بیماری لثه معمولا لثه شل و نرم و حجیم می گردد (شکل ۱۶ ).

موقعیت مکانی لثه نسبت به استخوان زیرین و تاج دندان ها

همان طور که تاج دندان ها باید نسبت به هم از نظر عمودی در رابطه صحیح باشند و به اصلاح پایین و بالا نباشند لثه ها هم باید از این قاعده پیروی کنند و در پوزیشن یا موقعیت صحیحی نسبت به بافت های سخت یعنی استخوان و دندان ها قرار بگیرند. موقعیت ایده آل لثه نسبت به استخوان، ۳ میلی متر بالاتر از کرست استخوان آلوئول و دندان ها است. لبه لثه دندان های پیشین مرکزی فک بالا از نظر عمودی با دندان های نیش برابر است و دندان های پیشین کناری فک بالا کمی لبه لثه ای پایین تری را اشغال می کنند (شکل ۱۷).

دندان های جلو فک پایین هر چهار عدد، موقعیت عمودی یکسانی دارند. زنیت یا عمیق ترین نقطه لبه لثه (شکل ۱۸) در دندان های مختلف متفاوت است و در دندان پیشین مرکزی فک بالا و دندان کانین کمی به سمت عقب تمایل دارد و در وسط قرار نگرفته است اما در دندان پیشین کناری روی محور طولی این دندان قرار می گیرد.

 

 

میزان دیده شدن لثه در هنگام لبخند

معمولا در خانم ها هنگام لبخند لثه بیشتری دیده می شود. این دیده شدن لثه در هنگام لبخند اگر به یک نوار باریک ۱ تا ۲ میلی متر محدود بماند مشکل زیبایی ایجاد نمی کند. اما اگر بیشتر شود به آن Gummy Smile (شکل ۱۹) می گویند که دردسرساز است. این دیده شدن به عوامل مختلفی مربوط است همانند پوشیده شدن زیادی و اضافی تاج دندان توسط بافت لثه (Enchrochment)، فرد با ازدیاد رشد عمودی فک بالا صورت و بالا رفتن زیادی لب بالا هنگام لبخند

۳ – اجزا بافت نرم

لب ها مهم ترین اجزا بافت نرم در لبخند هستند و دندان ها را هم چون قابی احاطه نموده اند.  موقعیت لب ها در هنگام لبخند، شکل و منحنی که در هنگام لبخند ایجاد می کنند و ضخامت لب ها همگی از عوامل تاثیر گذار هستند. در هنگام لبخند، لب بالا می رود و دندان ها و ممکن است بخشی از لثه نمایان شود. اگر لب بالا آن قدر بالا برود که بیش از ۲ میلی متر از لثه دیده شود این موقعیت را لب بالا رفته و اگر زیر هفتاد درصد دندان های جلو فک بالا در هنگام لبخند دیده شوند این موقعیت را لب پایین آمده می گویند. منحنی که لب پایین با دندان های فک بالا ایجاد می کند در زیبایی لبخند بسیار موثر است. این منحنی باید از منحنی لبه پایینی دندان های فک بالا پیروی کند و با آن موازی باشد. در غیر این صورت اگر لبه دندان ها های فک بالا صاف باشند آن را لبخند صاف  یا Flat و اگر منحنی برعکسی تشکیل دهند آن را معکوس یا Reserved گویند. منحنی های صاف و معکوس حالت نازیبایی را ایجاد می نمایند (شکل ۲۰).

 

ارتباط عناصر دندانی، لثه و بافت نرم در هنگام لبخند و اثر آن ها بر همدیگر

 تمام اجزاء و عناصر دندانی، لثه و بافت نرم که در مورد آن ها توضیح داده شد باید در حالت بالانس و هارمونی باشند. مثلا لب بالا اگر در هنگام لبخند خیلی بالا برود و میزان زیادی از بافت لثه دیده شود هر چند که بافت لثه و دندان ها نرمال باشند، لبخند غیر جذاب می گردد و در صورت ازدیاد بافت لثه در شرایط مشابه طبعا مشکل تشدید می گردد. یا این که اگر همه چیز نرمال باشد و دندان های جلو فک بالا نامرتب باشند همین کافی است که لبخند زیبا نباشد. مساله مهم دیگر ارتباط عرضی قوس دندانی فک بالا با گوشه های لب است. نکته اول این است که تا جای ممکن لبخند باید عریض باشد و قوس دندانی عریض، زیباتر از قوس دندانی باریک است (شکل ۲۱). دوم این که کریدورهای باکال ( فلش ها در شکل ۲۱) نباید کوچک باشند. کریدورهای باکال (Buccal Corridors) فضای تاریک بین گوشه های لب در هنگام لبخند و قوس دندانی است. هنگامی که قوس دندانی باریک است (شکل ۲۱) این فضای تاریک عریض تر است و باعث ایجاد مشکل زیبایی می شود. یکی از اهداف ارتودنسی شکل دادن و عریض تر کردن قوس دندانی و ایجاد لبخندی زیباتر است.

در پایان این مقاله ذکر این نکته ضروری است که همیشه لبخندی جذاب است که قرینه باشد. قرینگی باید در سطح دندان های سمت چپ و راست، لثه های آن ها و میزان انقباض عضله لب به طور مساوی در سمت چپ و راست وجود داشته باشد. غیر قرینگی علاوه بر ایجاد مشکل زیبایی و ناراحتی روحی برای بیمار احتمال دارد نقص فکی و انحراف فک در نظر گرفته شود. در صورتی که تنها ممکن است ناشی از بیشتر بالا رفتن لب بالا مثلا سمت راست نسبت به سمت چپ باشد.

دکتر علیرضا نیک کردار متخصص ارتودنسی در تهران با سال ها تجربه  دارای طرح درمان منحصر به فرد برای رفع مشکلات ارتودنسی و طرح لبخند در ارتودنسی برای مراجعین می باشد.