آیا رویش دندان عقل مسئول نامرتبی دندان ها است؟
بسیاری از افراد در سنین ۲۰ تا ۲۵ سالگی شاهد کج شدن و نامنظمی دندان های جلو در فک پایین می شوند و چون در این سن معمولا دندان عقل نیز رویش می یابد، ایجاد فشار از طرف دندان عقل برای رویش به سایر دندان ها را عامل نامرتب شدن آنها قلمداد می کنند. اما این مساله تاکنون ثابت نشده است و هنوز دندان عقل را عامل نامرتبی دندان ها در سنین بالاتر نمی دانند. یکی از دلایلی که برای نامرتبی دندان ها ذکر می شود این است که در افرادی که حتی دندان عقل به صورت مادرزادی غایب بوده است یا در سنین پایین تر کشیده شده است، باز هم نامرتبی دندان های جلو در فک پایین مشاهده گردیده است. پس باید عامل یا عوامل دیگری در این قضیه دخیل باشند که در زیر به اختصار توضیح داده شده اند :
۱ – رشد تاخیری فک پایین
فک پایین برعکس فک بالا که رشدش در حوالی نوجوانی متوقف می شود تا سنین بالاتر به رشد خود ادامه می دهد. در افراد نرمال (و نه کسانی که فک پایین بسیار جلو دارند) دندان های پایین در پشت دندان های فک بالا قرار می گیرند (شکل ۱).
رشد فک پایین در حالی که فک بالا رشد نمی کند و ثابت است باعث عقب رفتن تاج دندان های جلوی فک پایین می شود و از محیط قوس دندانی فک پایین کاسته شده و سبب بی نظمی دندان ها می گردد.
۲ – فشار لب پایین
در سنین بالاتر با افزایش تونسیته لب ها (تغییر حالت بافت های نرم و سفت تر شدن آن ها با افزایش سن) فشار بیشتری از طرف آن ها به سمت عقب به دندان های جلو فک پایین وارد می شود و احتمالا یکی دیگر از عوامل نامرتبی آن ها در سنین بالاتر است.
۳ – نیروهای داخل دهانی
معمولا نحوه قرارگیری دندان های فک بالا و فک پایین و بردار نیرویی که در این موقعیت ایجاد می کنند به گونه ای است که دندان ها تمایل پیدا می کنند حرکت رو به جلو در دهان داشته باشند. به این پدیده (حرکت رو به جلو در دهان) Mesial Migration یا Mesial Drift گفته می شود (شکل ۲).
تمایل حرکتی رو به جلو معمولا در تمام سنین دیده می شود و این موضوع باعث می شود اگر فضاهای خالی به وجود بیاید بیشتر توسط دندان های عقب پر شود. وقتی این بردار نیرو به دندان های جلو فک پایین وارد می شود و از طرف دیگر به سد محکمی به نام لب پایین بر می خورد هر دو عامل با هم همکاری کرده و سبب کاهش محیط قوس دندان ها می گردند.
تمام عوامل بالا که در مورد آن ها توضیح دادیم در حد تئوری هستند. اما به احتمال زیاد عامل رشد تاخیری فک پایین بیشترین سهم را در نامرتبی دیرهنگام دندان های جلو فک پایین دارد و عوامل دیگر نقش فرعی تری بر عهده دارند.
اما مساله دندان عقل موردی است که در حال حاضر عامل نامرتبی دیرهنگام دندان های جلو فک پایین در نظر گرفته نمی شود.
