عوارض شایع ارتودنسی

عوارض شایع ارتودنسی

عوارض شایع ارتودنسی

معمولا همه مردم به این موضوع آگاه هستند که مثلا فلان قرص یا فلان روش درمانی، دارای عوارض جانبی است. بیماران ارتودنسی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و باید نسبت به عوارض جانبی ارتودنسی کاملا آگاه باشند. برخی از این عوارض قابلیت این را دارند که به حداقل برسند؛ مثلا بیمار با رعایت بهداشت دهان می تواند شیوع پوسیدگی را به طرز چشمگیری کاهش دهد (هرچند پوسیدگی یک امر تدریجی و اجتناب ناپذیر برای همه ما است). اما برخی دیگر از این عوارض از دست پزشک و بیمار خارج هستند و کمابیش به وجود می آیند همانند مساله درد.
در این مقاله عوارض شایع ارتودنسی که کمابیش با آن سروکار داریم را شرح می دهیم و راهکارهای اختصاصی برای کاهش این موارد را ارائه می نماییم.

درد

مساله درد در ارتودنسی بر خلاف اکثر درمان های دندانپزشکی، در مطب رخ نمی دهد. بدین معنی که معمولا چند ساعت بعد از جلسه ویزیت ماهیانه اتفاق می افتد و در حوالی بعدازظهر و شب معمولا بیشتر حس می شود. معمولا درد مساله ای است که تنوعات بسیاری در افراد گوناگون دارد و آستانه آن به شدت در بیماران مختلف، متغیر می باشد. بیمارانی وجود دارند که حتی در جلسه اول پس از قرار دادن دستگاه، دردی را تجربه نکرده اند و افرادی نیز هستند که بر خلاف عموم، درد بیشتری را حتی مدت ها بعد احساس می کنند.

اما معمولا پس از هر جلسه تنظیم دستگاه ارتودنسی، حدودا ۲ تا ۴ روز درد وجود دارد و علت آن واکنش های التهابی موضعی از سوی بافت های تحت فشار، نسبت به نیروی ارتودنسی است. این درد معمولا از نوع گنگ بوده و در اثر فشار دندان ها (مثلا جویدن غذا) بیشتر می شود. برای تخفیف درد افزایش خون رسانی لازم است که می توان این کار را با جویدن آدامس های بدون قند انجام داد. در موارد شدیدتر می توان از مسکن استامنیوفن استفاده نمود.
درد معمولا پس از شروع کار ارتودنسی بیشتر است و بیشتر هم طول می کشد.

بیشتر بدانید:  اجزا ارتودنسی ثابت

پوسیدگی

علت پوسیدگی چیزی جز ترشح محصولات باکتری های داخل دهان به شکل اسید بر روی سطوح دندانی و از بین بردن و حل کردن مینا، نیست. زمانی که دستگاه ارتودنسی ثابت داخل دهان وجود دارد، احتمال گیر غذایی و دشوار شدن تمیز کردن دندان ها، بیشتر می شود. کمی سهل انگاری توسط بیمار، رژیم غذایی غنی از قند و عدم توانایی او در پاکیزه نگه داشتن دستگاه و دندان ها کافی است که جمعیت باکتریایی داخل دهان افزایش یابد.

این افزایش شمار باکتری ها باعث افزایش تولید محصولات اسیدی آن ها و بالطبع بالاتر رفتن شیوع پوسیدگی در بیماران می شود (شکل ۱). مسواک زدن صحیح، اختصاص دادن وقت کافی برای مسواک زدن و کشیدن نخ دندان، رژیم غذایی با قند پایین، تعدد مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی و استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید باعث کاهش پوسیدگی در حین درمان ارتودنسی می شود.

d_1
شکل ۱

پوسیدگی ها بیشتر به شکل هاله سفید رنگ یا زرد رنگ در ناحیه طوق دندان ظاهر می شوند.

افزایش حجم لثه

معمولا در اکثر بیماران شاهد درجاتی ازافزایش حجم لثه هستیم. این مساله به دلیل تجمع پلاک میکروبی در این ناحیه است و معمولا بیماران عنوان می کنند که هنگام مسواک زدن دچار خونریزی از لثه می شوند (شکل ۲). مسواک زدن صحیح و تمیز کردن حد فاصل دستگاه ارتودنسی و لثه مانع از بروز این مشکل می شود و معمولا بعد از برداشتن و ختم درمان ارتودنسی دو هفته طول می کشد که لثه به شکل قبلی خود برگردد.

1718229586626_f7dhgl_2_1
شکل ۲

افزایش حجم لثه در ارتودنسی مساله ای شایع است و خود بخود پس از اتمام کار از بین می رود.

تحلیل لثه

اگر نیروی ارتودنسی بیشتر از حد نرمال که قابل تحمل توسط بافت ها است به دندان ها وارد شود یا این که مسواک زدن توسط بیمار به طرز خشن و با نیروی زیاد انجام شود شاهد تحلیل لثه خواهیم بود (شکل ۳). تحلیل لثه معمولا خود بخود التیام نمی یابد (برخلاف حجیم شدن لثه) و نیازمند مداخله درمانی توسط متخصص لثه و انجام پیوند لثه است.

بیشتر بدانید:  ارتودنسی دندان چیست؟ همه چیز درباره آن
1718229648300_fqb7d5_2_1
شکل ۳

کوتاه شدگی ریشه ها

معمولا نیروی ارتودنسی که به ریشه های دندان وارد می شود، مکانیزم های گسترده و پیچیده ای از فعالیت های سلولی به راه می اندازد. برخی از این مکانیزم ها، سلول هایی را به منطقه ریشه ها فرا می خوانند که سبب تخریب سطوح ریشه در برخی نواحی می شوند. بکارگیری نیروی متعادل و متناسب، این حالت را ناچیز و غیر ملموس می کند اما نیروهای سنگین و مداوم اگر وارد شوند سبب تحلیل ریشه خصوصا در ریشه هایی می شوند که از قبل مشکلاتی مانند کوتاه بودن و ضعیف بودن را داشته اند (شکل ۴).

1718229676785_dq3f4o_2_1
شکل ۴. تحلیل ریشه در فک بالا و پایین توسط فلش نشان داده شده است
عکس دکتر_20

دکتر علیرضا نیک کردار

عضو بنیاد ملی نخبگان، فارغ‌التحصیل سمپاد، دکترای حرفه‌ای دندانپزشکی از شهید بهشتی و دکترای تخصصی ارتودنسی از قزوین. دارای فلوشیپ‌های تخصصی ارتودنسی از مؤسسه بین‌المللی COTS. ثبت ۴ اختراع در حوزه ارتودنسی و چاپ بیش از ۱۵ مقاله (۶ مقاله ISI). مترجم کتاب تخصصی “Contemporary Treatment of Dentofacial Deformities” و برنده جوایز مختلف از جمله جایزه ترجمه سال ۹۳ و جایزه اختراع از جشنواره شهید هدایت.